Saturday 21 May 2011

आंबेडकरी नवयुग

vkacsMdjh uo;qx

      MkW- ckcklkgsc vkacsMdj gs ;k txkyk ykHkysys izR;sd dkGkrhy vkf.k izR;sd {k.kkrhy uofufeZrhps f”kjkse.kh vkgsr- ;s.kkjk izR;sd dkG] ;s.kkjk izR;sd {k.k vkiY;klkscr dkghrjh uohu ?ksÅu ;sr vlrks- tx >ikV;kus cnyr vkgs- lanHkZ >ikV;kus cnyr vkgsr- ijarq MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkauh fnysyk ekuo eqDrhpk ea= gk izR;sd dkGkyk fn”kk iznku djhr vkgs- tx fouk”kkP;k okVsyk tkr vkgs- ekuoh lqjf{krrk /kksD;kr vkyh vkgs- jktdh; naMqds”kkgh dY;k.kkP;k vkM ;sr vkgs- vkfFkZdrsps oknG xjhckaps jDr “kks’khr vkgs- ;k lokZaiklwu vf[ky ekuo lektkph eqDrrk d:u ?;k;ph vlsy rj rh rkdn vkacsMdjh rRoKkukr vkgs- vkf.k Eg.kwu fdrhgh ifjorZu >kys] fdrhgh dkG cnyyk rjh MkW- ckcklkgsc vkacsMdj gs R;k dkGkyk fn”kkn”kZdp vkgsr-
      vk/kqfud dkG foKkukps ;qx Eg.kwu vksG[kys tkrs- ra=Kku vkf.k ekuoh izxrhus O;oLFksleksj vusd uohu leL;k fuekZ.k dsysY;k vkgsr- izR;sd tkxrhd O;oLFkk ;k leL;kaP;k fujkdj.kklkBh fopkjeXu vkgs- ekuoh fodklkph dYiuk Vksdkyk iksgkspyh vlyh rjh ek.kwl ek.klkiklwu foHkDr gksr vkgs- Li/ksZus ekuoh thoukr uSjk”; fuekZ.k dsys vkgs- v”kk ifjfLFkrhr ekuorkoknkph ekaM.kh vk/kqfud lanHkkZr vkacsMdjh fopkjkaP;k ek/;ekrwup djrk ;sÅ “kdrs- vkacsMdjh fopkjkauk nqyZf{kr d:u vk/kqfud lekt vkiyh okVpky d: “kdr ukgh- ok<r pkyysyh xjhch] jktdh; uSjk”;] fo’kerk vkf.k uO;k Lo:ikr ;sÅ ikgkr vlysyh tkrhoknh O;oLFkk vkf.k /kkfeZd vkØe.ks ;keqGs ekuoh thou izHkkfor gksr vkgs- MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkaP;k ladYiusrhy Hkkjr ?kMfo.;kph ghp lqo.kZla/kh vk/kqfud dkGkr ;srkauk fnlwu ;srs-
      ekuoh lekt tsOgk pgqcktqauh gks.kkÚ;k vkØe.kkauk cGh iMwu R;krwu ckgsj iM.;kpk iz;Ru djrks R;krwu Økarhpk mxe gksrks- v”khp Økarh uthdP;k dkGkr ?kMwu ;s.kkj vkgs gs okLro ukdkjrk ;sr ukgh- Økarh gksr vlrkauk Økarhyk iks’kd fopkjkaph xjt vlrs- rsOgkp rh Økarh [kÚ;k vFkkZus vkiY;k /;s; o mf)’VkaP;k iwrZrspk ekxZ lwdj djhr vlrs- ;k loZ izØh;sr cq) rRoKku vkf.k ekuorkokn ekaM.kkjk vkacsMdjh fopkj gkp ekuoh thoukyk lqdj Hkfo’;kdMs us.kkjk Bj.kkj vkgs-
      txkr yksd”kkghph vkanksyus mHkh gksr vkgs- lqnSokus Hkkjrkr yksd”kkgh vkgs- rh lafo/kkukr “kCnc) vlyh rjh izR;{kkr gh yksd”kkgh ,dk osxG;k oG.kkoj ;sÅu Bsiyh vkgs- thFks yksd”kkghP;k ukokoj jktdh; gqdwe”kkgh] lkekftd fo’kersrwu mRiUu gks.kkjh lkekftd xqykexhjh vkf.k tkrh;rsps izfrd :ih HkkaMoy Hkkjrh; lektkyk iks[kj.;kps dke djhr vkgs- fych;k] bthIr] lkj[ks ns”k gwdwe”kkghfo:) vkokt mBowu yksd”kkgh Økarh ?kMow ikgkr vkgsr- rj nqljhdMs yksd”kkghpk vk”k; y{kkr u ?ksrk LokFkkZlkBh Hkkjrh; yksd”kkghps :ikarj /kkfeZd o tkrh; Lo:ikrwu jktdh; gqdwe”kkghr cnyow ikgkr vkgsr-  Hkkjrh; yksd gs loZ fuewVi.ks lgu djhr vlys rjh R;kaP;k eukrhy varxZr /kx/kx ;k O;oLFksyk csfpjk[k dj.;klkBh l{ke vkgs- gh Økarh loZlkekU; Hkkjrh;kaP;k ek/;ekrwu Lokra«;kuarj fuekZ.k >kysY;k izLFkkfirkafo:) ?kMwu ;s.kkj vkgs- R;klkBh vkacsMdjh fopkjkapk vk/kkj gkp R;kapk ,dek= i;kZ; Bj.kkj vkgs-
      vkt th ifjfLFkrh fuekZ.k >kyh vkgs- R;kyk bFkyk jktdkj.kh vkf.k bFkY;k ljdkjps /kksj.k tckcnkj Bjys vkgs- loZlkekU; Hkkjrh;kauk U;k; feG.;kph vis{kk vkrk laiyh vkgs- Eg.kwu dh dk; egkjk’Vªkps x`gea=h vkj- vkj- ikVhy Eg.krkr] ^MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkauk ftrdk Hkkjr letyk frrdk dq.kkykgh letw “kdyk ukgh-* ;kpkp vFkZ vlk vkgs dh] MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkauh bFkY;k lkekftd] vkfFkZd] lkaL—frd vkf.k jktdh; O;oLFksoj dsysys Hkk’; vkf.k ekaMysyh okLrork vkt lokZauk ekU; djkos ykxr vkgs- vkf.k v”;k ifjfLFkrhr ekuoh dY;k.kkpk nLrkost Hkkjrh; lafo/kkukP;k ek/;ekrwu ekaMwu Bsoyk vkgs- R;kpk okij bFkY;k O;oLFksus dsyk rj vYiko/khr Hkkjrkpk fodkl gksbZy- brdsp ukgh rj dY;k.kdkjh jkT; okLrokr vk.krk ;sbZy- dqByhgh O;oLFkk Qkj dkG yksddY;k.kkf”kok; rx /k: “kdr ukgh- Hkkjrh; yksd”kkghP;k lanHkkZr ckcklkgsc Eg.krkr] ^^tksi;Zar lkekftd vkf.k vkfFkZd yksd”kkgh vfLrRokr ;sr ukgh- rksi;Zar bFkY;k jktdh; yksd”kkghyk dkghp vFkZ jkg.kkj ukgh-** dnkfpr ghp ckc vkt bFkY;k jktdkj.;kauk letwu vkyh vlkoh- lkekftd vkf.k vkfFkZd yksd”kkgh fuekZ.k dj.;klkBh bFkys jktdkj.kh d/khp l{ke Bjys ukghr- R;keqGs vkt ?kMhyk Hkkjrh; jktdkj.kkr ?kMwu vkysyh vfLFkjrk vkf.k jktdh; fLFkR;arjs gs O;oLFksyk iwu%”p ,dnk vkacsMdjh fopkjkadMs ?ksÅu tk.kkjh Bjyh vkgsr-
      fodklkf”kok; tkLr dkG yksdkauk eq[kZ cufork ;s.kkj ukgh- [kktxhdj.k] mnkjhdj.k] tkxrhdhdj.kkP;k izokgkr Hkkjrh; lekt ihGyk tkr vkgs- ljdkjph tckcnkjh vkf.k drZO;s nqyZf{kr dsY;k xsY;kus Hkkjrh;kaoj gh ukeq’dh vkyh vkgs- vkrkrjh ;k lektkyk U;k; fnys xsys ukgh rj ;s.kkÚ;k dkGkrhy lRrspk dsanzfcanq vkiY;k gkrwu tk.;kP;k fHkrhus fopkjeaFkukP;k izfØ;syk osx vkyk vkgs- ?kksVkGs] Hkz’Vkpkj] vkradh gYys] vkf.k lkaL—frd [kPphdj.k dj.kkjh bFkyh izLFkkfir O;oLFkk vkt m?kMh iMyh vkgs- U;k;kP;k “kks/kkr vkt izR;sd euq’; cq)kdMs MksGs ykowu clyk vkgs vkf.k rhFks iksgksp.;klkBh vkacsMdjh fopkjkapk vk/kkj gkp egRokpk vkgs- rsOgkp ;k ns”kkr U;k;kph O;oLFkk fuekZ.k gksÅ “kdrs- gs Hkkjrh;kauh vksG[kwu ?ksrys ikfgts-
      ijarq iwokZikj pkyr vkysY;k tkrh; ekufldrsus gk lekt xzklyk xsY;kus [kqY;k Lo:ikr vkacsMdjh fopkjkapk fLodkj djk;yk r;kj gksr ukgh- cgqtu lektkph ekufldrk brdh VksdkP;k tkrh; ekufldrsus xzklyh xsyh vkgs dh R;keqGs czkEg.kkauh cgqtu lektkpk lnSo cq)hHkza”k d:u R;kauk xwyke ekufldrsr f[krir Bsoys vkgs- cgqtu lektkyk dGrs i.k oGr ukgh- dkj.k R;kapk nso] R;kaph tkr ;kBhdk.kh vkM ;sr vkgs- nso] bZ”oj vkf.k tkr gs f=lq=h Hkwr tksi;Zar cgqtu lektkP;k MksD;krwu mrjr ukgh- rksi;Zar ifjorZuoknh] dY;k.kdkjh vkf.k U;k; O;oLFkk Hkkjrkr fuekZ.k gksÅ “kdr ukgh- cgqtu lektkph l|fLFkrhrhy voLFkk ikfgyh rj vls y{kkr ;sbZy dh gk lekt ihGyk tkr vkgs- xqykehP;k [kkbZr <dyyk tkr vkgs-
      vWM- izdk”k vkacsMdj HkaMkÚ;kP;k lHksr Eg.krkr] ^^;k ns”kkr MkW- ckcklkgsc vkacsMdj vls egkiq:’k vkgsr dh] tksi;Zar gk ns”k fVdwu vkgs rksi;Zar ckcklkgsckauk Hkkjrh; tuekulkaP;k eukrwu ckgsj dk<rk ;s.kkj ukgh- vkacsMdjh vuq;k;kauh ckcklkgsckaP;k fopkjkauk izkek.khd jkgwu dk;Z dsys ukgh vkf.k vkacsMdjh pGoGh”kh bZeku jk[kwu lektkpk m)kj dsyk ukgh- rjh bFkyh O;oLFkk MkW- ckcklkgsc vkacsMdj vkf.k R;kaP;k fopkjkaiklwu nwj tkÅ “kd.kkj ukgh- tsOgk tsOgk lekt vkf.k O;oLFkk ekuorkoknkP;k eqí;koj vMp.khr ;sbZy rsOgk rsOgk MkW- ckcklkgsc vkacsMdj vkf.k R;kaps fopkj ;k O;oLFksyk loZlkekU; ek.klkaP;k fgrklkBh okijkosp ykx.kkj vkgs-** lkscrp bFkY;k vkacsMdjok|kauk b”kkjkgh nsÅu tkrkr dh] v”kk ifjfLFkrhr vktph vkacsMdjh pGoG vkf.k vkacsMdjh vuq;k;h gs Lor%yk [kjs vkacsMdjh vuq;k;h Eg.kwu nqlÚ;kaoj iz”ufpUg mifLFkr djhr vlrhy vkf.k vkEghp ckcklkgsckaP;k fe”ku yk iw.kZ d: ;k vkfoZHkkokr txr  vlrhy rj R;kauh osGhp lko/k Ogkos- vlk b”kkjk vWM- izdk”k vkacsMdjkauh Hkkjrh; lektkyk vkf.k [kkl d:u vkacsMdjh vuq;k;kauk fnyk vkgs-
      LokFkkZlkBh ckcklkgsckapk okij dsyk tkrks v”kh usgehp vksjM gksr vlrs- ijarq gs iw.kZ lR; ukgh- ckcklkgsckaf”kok; vkt bFkY;k O;oLFksyk ekxZØe.kp djrk ;s.kkj ukgh- ckcklkgsckaP;k fopkjkaf”kok; R;kauk iw<s tkrkp ;sr ukgh- ckcklkgsc vkt bFkY;k O;oLFksph etcwjh cuysys vkgsr- Eg.kwu vkrk vkacsMdjh vuq;k;kaph gh tckcnkjh vkgs dh] R;kauh yodjkr yodj vkiY;k la?kVukRed “kDrhyk etcwr dsys ikfgts- yksdla[;k ok<hoj] ok<R;k csjkstxkjhoj] ok<R;k egkxkbZoj vkf.k —‘khiz/kku ns”kkrY;k “ksrdjh oxkZyk U;k; ns.;klkBh izLFkkfirkatoG izxYHk vlk fopkj ukgh- R;keqGs R;kauk ckcklkgsc vkf.k R;kaps fopkj gsp ,deso i;kZ; vkgs- f”kok; jktdh; lRrslkBh R;kauk bFkY;k nfyr oxkZojp voyacwu jkgkos ykxrs- gh R;kaph etcwjh vkacsMdjh leqgkus vkiyh rkdr cufoyh rj Hkfo’;kr vkEgkyk ;s.kkÚ;k fi<hyk lqjf{kr djrk ;sbZy- vkacsMdjh vuq;k;h vkt etcwj ukgh- tj rks la?kVhr jkfgyk rj] vkf.k LokfHkekuh fopkjkapk okjlk tj vkEgh lnSo fVdowu BsÅ “kdyks- rj bFkyh O;oLFkk vkacsMdjh vuw;k;kaP;k ik;koj ekFkk VsdY;kf”kok; jkg.kkj ukgh- dnkfpr vkiY;k la?kVukafo’k;h fdaok usR;kafo’k;h vkiY;k eukr “kadk&dq”kadk vlw “kdrkr- ijarw R;k nwj d:u ,d= ;sÅu ,dk N=Nk;s[kkyh dke dj.;kph r;kjh vkEgh nk[kfoyh ikfgts- ;s.kkÚ;k Hkfo’;kph rh xjt vkgs-
      MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkauk Hkkjrkr uSfrd jktdkj.kkph eqgwrZes< jksok;ph gksrh- MkW- ckcklkgsckauh vkiY;k jktdh; dkjfdnhZr d/khgh uSfrdrspk ekxZ lksMyk ukgh- ckcklkgsckaph izR;sd jktdh; y<kbZ gh jktdh; uSfrdrspk iwjsiwj vknj dj.kkjh gksrh- ijarq [kar ghp vkgs dh] ckcklkgsckaP;k vuq;k;kauh R;kaP;k jktdh; uSfrdrsyk y{kkr u ?ksrk lRrk o [kwphZpk vka/kGk eksg Bsoyk- jktdh; uSfrdrsrwu uSfrd yksd”kkghph ik;kHkj.kh dj.ks gk Hkkjrh; lafo/kkukpk gsrw vkgs- R;keqGs ckcklkgsckauh uSrhdrsph ewyea=s Hkkjrh; lafo/kkukr fLodkjyh vkgsr- R;k eqY;kauk nyZf{kr dsY;k xsY;kus vktph ifjfLFkrh möoysyh vkgs- ;k ifjfLFkrhyk vkt izR;sd Hkkjrh; iqjrk daVkGwu xsyk vkgs- rks ;krwu ckgsj iM.;kpk ekxZ “kks/kr vkgs- lqf”kf{kr vkf.k rso<kp mPpf”kf{kr leqnk; MkW- ckcklkgsckaP;k fopkjkauh izsjhr gksÅu uoØkarh ?kMow ikgkr vkgs- gh ;s.kkÚ;k Hkfo’;kph iwath vkgs- gk leqg tj [kÚ;k vFkkZus vkiY;k ekxP;k fi<hus dsysY;k pqdkaph iwujko`Rrh dj.kkj ulsy- rj fuf”pr ;k fBdk.kph ifjfLFkrh uor:.k vkacMsdjh vuq;k;kalkBh iqjd vkgs- gs y{kkr ?;kos- ;k leqgkr rstLoh LokfHkeku] izxYHk fopkj vkf.k iz[kj izsj.kk MkW- ckcklkgsckaP;k fopkjkauh fuekZ.k >kyh vkgs- lektgh ;k uor:.k vkf.k mPpf”kf{krkadMs MksGs jks[kwu c?kr vkgs- Eg.kwu vkacsMdjh pGoGhps f”kysnkj] vkacsMdjh pGoG T;k [kka|koj Hkfo’;kr mHkh jkg.kkj vkgs R;kauh l|fLFkrhps Hkku Bsowu] O;oLFksleksj fuekZ.k >kysY;k etcwjhpk ykHk ?ksr lektkleksj ,d uok vkn”kZ mHkk dsyk- rj fuf”prp ;s.kkÚ;k dkGkr vkacsMdjh uo;qx fuekZ.k gks.kkj vkgs- ;s.kkÚ;k vkacsMdjh uo;qxkps vkEgh Lokxr dsys ikfgts- gh izR;sd vkacsdjok|kaph uSfrd tckcnkjh vkgs- vkacsMdjh pGoGhpk lqo.kZdkG ;s.;kph fpUgs vkrk meVw ykxyh vkgsr- R;k lqo.kZdkGkps lk{khnkj gks.;kpk iz.k MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkaP;k 121 O;k t;arh fufeRrkus d:;k- vf[ky ekuoleqgkps dY;k.k vkacsMdjh uo;qx fufeZrhP;k f”kysnkjkaukdMwu gksbZy- ghp “kqHksPNk- 
--------------------------
izk- lafni uans'oj] ukxiwj

1 comment: